465 Parz namazyndan çykylanda gaty ses bilen zikr etmegiň Allahyň Resulynyň (s.a.w.) zamanynda bolandygy hakda

Başy » JEMAGAT NAMAZY WE NAMAZA DURMAK KITABY » 465 Parz namazyndan çykylanda gaty ses bilen zikr etmegiň Allahyň Resulynyň (s.a.w.) zamanynda bolandygy hakda

      عَنِ ابْنِ عَبَّاسِ رَضِيَ الله عَنْهُمَا: أنَّ رَفْعَ الصَّوْتِ بِالذِّكْرِ حِينَ ، يَنْصَرِفُ النَّاسُ مِنَ الْمَكْتُوبَـةِ ، كَانَ عَلَى عَهْدِ النَّبِيَّ صَلَّى الله عَلَيْهِ وسَلَّمَ . وَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ: كُنْـتُ أَعْلَمُ إذَا انْصَــرَفُوا بِذلِكَ إذَا سَمِعْتُهُ.

 

       (Abdullah) ibn Apbas (r.a.) şeýle diýipdir: «Jemagat parz namazyny tamamlanyndan soňragaty ses bilen bilen zikr aýtmak1Allahyň Resulynyň (s.a.w.) zamanynda bardy2. Men bu sesi eşidemde (ýagny zikr sesleriniň ýokary göterilmegi bilen),namazy tamamlandyklaryny aňlardym»3.

 

1Bu hadysyň Buharynyň kitabyndaky başga bir ýoldan gelen nusgasynda gaty ses bilen tekbir aýdylandygy beýan edilýär. Tekbir zikriň esasy görnüşidir.

2Irki alymlaryň käbirleri parz namazdan soňra gaty ses bilen tekbir, zikr aýtmagyňmustahapdygyny şu hadys bilen delillendiripdirler. Sebäbi bu ýerde Ibn Apbas (r.a.) Allahyň Resulynyň (s.a.w.) bagtyýar zamanasynda edilen bir işi habar berýär. Ýöne olardan soň dörän mezheplere eýerenler gaty ses bilen tekbir we zikr aýtmagyň mustahap däldigi barada bir pikirde bolupdyrlar. Soňky alymlardan diňe Ibn Hazm ony mustahap hasap edýär. Ymam Şapygy Allahyň Resulynyň (s.a.w.) mydama beýle etmändigine we käte sahabalara nähili zikr edilişini öwretmek üçin daşyndan zikr aýdandygyny çak edip, namazy tamamlanlaryndan soňraymamyň-da, oňa uýup namaz okan kişiniň-de içinden zikr aýtmaklarynyň hem-de tälim bermek niýet edilen ýagdaýynda zikri daşyňdan aýdyp, soňra içiňden aýdylmagynyň tarapyny çalypdyr.

3Bu hadysyň Buharynyň kitabyndaky başga ýoldan gelen nusgasynda: «Allahyň Resulynyň (s.a.w.) namazyny tamamlandygyny tekbirden aňlardym», Hümeýtiniň beýan eden nusgasynda-da: «Allahyň Resulynyň (s.a.w.) namazy tamamlandygyny diňe tekbirden aňlardyk» diýlipdir.

            Ibn Apbasyň (r.a.) beýle diýmegi şunygürrüň berýän döwründe namazyň yzysüre sesli zikr aýtmagyň adat bolmandygyny görkezýär. Diýmek, namazdan soňra zikrleri we tekbirleri aýtmagy Allahyň Resulynyň (s.a.w.) öz ömrüniň ahyryna çenli dowam etmeýşi ýaly, sahabalarhemonuň bu hereketinden beýtmegiň dogry däldigini aňyp, adamlaryň arasynda zikrler we tekbirler aýdylmasa, namazyň tamam bolmajakdygy hakdakypikiriň döremezligi üçin,bu tekbiri terk edipdirler. Fykyhçy alymlaryň köpsanly topary beýle etmegi mekruwh hasaplapdyrlar.

            Käbirleri bu rowaýatdan çen tutup, Allahyň Resulynyň (s.a.w.) zamanasynda Ibn Apbasyň (r.a.) ýaşynyň kiçi bolandygy sebäpli jemagat namazlaryna gatnaşmandygy we namazyň tamamlanandygynydiňe tekbir sesinden aňlandygy barada netije çykarsalar, käbirleri onuň ýaşynyň kiçi bolandygy sebäpli yzky hatarlarda durmaly bolandygy üçin,namazyň tamam bolandygyny tekbir sesinden aňlandygyny aýdýarlar. Käbirleri-de mundan o döwürlerde sesi daşdan eşidilip duran gaty sesli bir mübelligiň (ymamyň aýdanlaryny gaýtalaýan kişiniň) bolmandygy barada netije çykarýarlar.