455 Allahyň Resulynyň (s.a.w.) sejdä gidende, birinji sejdeden dogrulanda we ikinji sejdeden galkanda tekbirleri daşyndan aýdandygy hakda

Başy » JEMAGAT NAMAZY WE NAMAZA DURMAK KITABY » 455 Allahyň Resulynyň (s.a.w.) sejdä gidende, birinji sejdeden dogrulanda we ikinji sejdeden galkanda tekbirleri daşyndan aýdandygy hakda

     عَنْ أبِى سَعِيدٍ الخُدْرىِّ رَضِيَ الله عَنْهُ: أنَّهُ صَلِّى فَجَهَرَ بالتَّكْبِير حِينَ رَفَعَ رَأْسَهُ مِنَ السُّجُودِ ، وَحِينَ سَجَدَ ، وَحِينَ رَفَعَ ، وَحِينَ قامَ مِنَ الرَّكْعَتَيْنِ ، وَقَالَ: هكَذَا رَأيْتُ النَّبِيَّ صَلَّى الله عَلَيْهِ وسَلَّمَ.

 

         Ebu Sagyt Hudry (r.a.) bir gezek namaz okadypdyr1we şol namazda sejdeden başyny galdyranda, sejdä gitmäge başlanda, sejdeden soňra başyny galdyranda, ikinji rekagatdan ýa-da ikinji sejdeden soňraaýaga galanda2tekbirleri daşyndan (sesli) aýdypdyr we: «Allahyň Resulynyň (s.a.w.) namazy şeýdip okanyny gördüm» diýipdir3.

 

1Alty sany ygtybarly hadyslar kitaplaryny döredenleriň arasynda şu hadysy öz kitabyna ýerleşdiren diňe ymam Buharydyr. Buharynyň kitabyndaky hadyslar boýunça «Müstahrej» diýen kitabyny ýazan Ysmaýyly başga bir ýoldan gelen rowaýatda Ebu Sagyt Hudrynyň (r.a.) namaz okatmagynyň sebäbini habar berýär. Mälim bolşy ýaly, ümeýýe tiresiniň wekili hökmünde Medinäniň häkimi bolan Merwan ibn Hakem Emewi Medinede bolmadyk wagty ýa-da bir üzri (möhüm bahanasy) bar wagty,namaz okatmak üçin Ebu Hüreýräni(r.a.) özüne orunbasar bellär eken. Rawy: «Bir gezek Ebu Hüreýre näsaglapdy ýa-da Medinede däldi. Bize namazy Ebu Sagyt (r.a.) okatdy. Olnamaza başlanda, rukuwa baranda, sejdä gidende... (yza şu hadysdaky ýaly)» diýip söze başlaýar.

2Şu ýerde namazdaky birinji oturyşdan soňraaýak üstüne galmak göz öňünde tutulýar. Buharynyň kitabynda Ebu Hüreýräniň adyndan beýan edilen başga bir hadysda bolsa: «Sejdelerden galkanda: «Allahu Ekber» diýerdi» görnüşinde aňladylyp, bu rowaýata görä, ol her rekagatyň ikinji sejdesinden galkanda sesli tekbir alan bolup çykýar. Ebu Hüreýre şu rowaýatda her rekagatdan soňradiýmek islän bolsa gerek. Sebäbi, rekagata derek sejde adynyň ulanylandygynyň kän-kän mysallary bar.

3Ysmaýylynyň «Müstahrej» atly kitabyndaky hadysyň soňunda: «Ebu Sagyt (r.a.) namazyny tamamlanyndan soň, oňa: «Seniň okadan namazyňbabatda adamlar jedel etmäge başladylar» diýdiler. Ol şondan soňramünberiň ýanynda aýak üstüne galyp, jemagata ýüzlenip: «Wallahi, şu okan namazyňyz babatda jedel ediň, etmäň, bu meniň işim däl. Men Allahyň Resulynyň (s.a.w.) namazy şeýdip okanyny gördüm» diýdi» goşmaçasy-da bolup, bu Buharynyň kitabyndaky teksti has gowy düşündirýär.

            Tefsirçi Askalanynyň aýdyşy ýaly, hadysda agzalýan jedele namazda ymamyň tekbirleri sesli okamalydygy ýa-da okamaly däldigi hakdaky mesele sebäp bolupdyr. Ymran ibn Hüseýiniň (r.a.) adyndan beýan edilen 438-nji hadysyň üçünji we dördünji düşündirişlerindenhem mälim bolşy ýaly, ümeýýe tiresiniň adamlary bilen olaryň bellän häkimleri (amyllary) geçiş tekbirlerini sesli aýtmazdylar. Ebu Sagydyň (r.a.) täzeden janlandyrmak islän beýiksünnetiniň unudylandygy we jemagatyň köp böleginiň ondan bihabardyklary üçin, tekbiri sesli aýtmagyň sünnete laýykdygy ýa-da däldigi barada jedel ýüze çykypdyr. Ebu Hüreýräniň (r.a.) tekbiri sesli aýtmagy öwredişi 439-njy hadys bilen onuň adyndan beýan edilen beýleki ygtybarly hadyslardanhem bellidir.

            Buharynyň kitabyndaky şu hadysda (ýagny 455-nji hadysda): «Ikinji rekagatdan ýa-da ikinji sejdeden soňraaýaga galanda» diýlendigine bakybrak,fykyhçy alymlaryň esasy köplügi kyýama galyp barýarkaň tekbir almalydygyny aýdýarlar. Mälik bolsa Ebu Hüreýräniň (r.a.) adyndan beýan edilen hadysdaky: «Sejdelerden galkanda: «AllahüEkber»diýerdi» diýen sözlerden netije çykaryp, dikeleniňdensoňratekbir almagy dogry hasaplapdyr.