246 Öň tarapynda gysga naýza dikip, Allahyň Resulynyň (s.a.w) iki rekagat namaz okatmagy. Bu hadysdan çykarylan hökümler
عَنْ أَبِي جُحَيْفَةَ رَضِي الله عَنْهُ قَالَ: رَأَيتُ رَسُولَ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وسَلَّمَ فِي قُبَّةٍ حَمْرَاءَ مِنْ أَدَمٍ ، وَرَأَيْتُ بِلالاً أَخَذَ وَضُوءَ رَسُولِ الله صَلَّى الله عَلَيْهِ وسَلَّمَ وَرَأيتُ النَّاسَ يَبْتَدِرُونَ ذلِكَ الْوَضُوءَ ، فَمَنْ أَصَابَ مِنْهُ شَيئاً تَمَسَّحَ بِه ، وَمَنْ لَمْ يُصِبْ مِنْهُ شَيئاً أَخَذَ مِنْ بَلَل يَدِ صَاحِبِهِ ، ثُمَّ رَأَيْتُ بِلاَلاً أَخَذَ عَنَزَةً فَرَكَزَهَا ، وَخَرَجَ النَّبِيُّ صَلَّى الله عَلَيْهِ وسَلَّمَ فِي حُلَّةٍ حَمْرَاءَ مُشَمِّراً ، صلى إلَى الْعَنَزَةِ بِالنَّاسِ رَكْعَتَينِ ، وَرَأَيتُ النَّاسَ وَالدَّوَابَّ يَمُرُّونَ مِنْ بَينَ يَدَي الْعَنَزَة ِ.
Ebu Juhaýfe (Wehp ibn Abdullah Süwäýi)(r.a.) şeýle diýipdir: «Bir gezek Allahyň Resulyny (s.a.w.) gyzyl reňkli mişiden edilen bir gupbanyň1 içindekä gördüm. Bilalyň (r.a.) Allahyň Resulynyň (s.a.w.) täret suwuny alyp gelendigini gördüm2. Adamlaryň şol täret suwundan almaga ylgaşlap gelýändiklerini gördüm. Ol suwdan kimiň eline bir zat düşse, teperrik üçin endamyna, arkadaşlarynyň öl bolan ellerini bolsa ýüz-gözlerine sürtýärdiler3. Soňra Bilalyň (r.a.) bir gysga naýzany alyp, gupbanyň daşynda bir ýere dikendigini gördüm. Allahyň Resuly (s.a.w.) gyrmyzy bir hülle4 geýip we onuň etegini ýokary çekip5, daşary çykdy. Ol ýere dikilen gysga naýza tarap ýüzüni öwrüp durşuna,şol ýerdäki adamlara iki rekagat namaz okatdy6. Şol naýzanyň aňyrsyndanynsanlar bilen haýwanlaryň geçip gidýändiklerini gördüm»7.
1«El-kubbe» diýip, depesi tegelek bina aýdylýar we oňa gümmezhem diýilýär. Aslynda,ol araplaryň öý hökmünde ulanýan beýik bolmadyk we tegelek görnüşli çadyrydyr. Ol soňky döwürlerde umumy maksatlar üçin ulanylyp başlanypdyr. Dogrusyny Allahü tagala bilýändir (Asym Ependi). Bu düşündirişe görä, gupba ýaýbaňdan kiçijik çadyrdyr.
2Bu hadysy-şerifde beýan edilýän waka Allahyň Resulynyň (s.a.w.) Mekgä eden saparlarynyň birinde ýüze çykypdy. Onuň ýüze çykan wagtynyň Mekgäniň boýun egdirilen günlerine we Hoşlaşyk Hajynyň döwrüne gabat gelýän bolmagy gaty ahmaldyr. Allahyň Resuly (s.a.w.) şol wagt Mina dagyna ýakyn Ebtah diýilýän ýerde eken. Nesaýynyň kitabyndaky bir rowaýata görä, onuň ýanynda kyrka çenli sahaba bolupdyr. 143-nji hadysda bu wakanyň bir bölegi beýan edilipdi.
3Müslimiň rowaýatynda: «Halk aýaga galkdy we Allahyň Resulynyň (s.a.w.) mübärek ellerini tutup, ýüzlerine sylmaga başladylar». Ebu Juhaýfa aýdýar: «Men hem onuň mübärek elini alyp, ýüzüme degirdim. Onuň eliniň gardan sergin, müşkden hem ýakymly yslydygyny duýdum». Bu aýdylanlar bilen biziň tekstimizde beýan edilýän wakanyň arasynda gapma-garşylyk ýokdur. Birmeňzeş wakalaryň birden artyk gaýtalanýan halatlary hem bolýar. Hormatly sahabalaryň özlerini alyp baryşlary we bu işlerinden olary hiç kimiň saklajak bolmazlygy ulanylan täret suwunyň ulanmaga ýaramlydygyna we ondan teperrik almaga rugsat berilýändigine delildir. Täret almak üçin ulanylan suwuň arassadygy bilen ylalaşýanlar, onuň hapadygyny aýdýan hanefileriň garşysyna bu hadysy-şeribi delil hökmünde peýdalanmaga çalyşsalar hem, Aýnynyň düşündirişi bu meseläni şeýle sözler bilen beýan edýär: «Mezhebimize görä, ulanylan täret suwy arassadyr. Hatda ony içip hem, onuň bilen hamyr ýugrup hem bolar. Eger ol arassa bolmasady, onda onuň bilen ne täret alnardy, ne-de ondan peýdalanylardy. Onuň hapadygy Ebu Hanifedan rowaýat edilýär we onuň pikiri bilen amal edilmeýär. Ebu Hanifedan gelen bu rowaýatda onuň hapadygy hapalanan bedenden hapa bolan günäleri aýyrýandygy bilen düşündirilýär. Onuň pikiriçe, ulanylan täret suwy hökman hapalanar. Bu bolsa Allahyň Resulynyň (s.a.w.) täret suwy bilen bir zat däldir. Ol suw arassa bedenden syrylyp gaýdýan arassa suw bolşy ýaly, her bir arassa suwdan hem arassa bolan tämiz suwdur».
4Bu hülle başga bir reňk garyndysy bolmadyk gan ýaly gyrmyzy bir hülledi. Şoňa esaslanyp, sap gyrmyzy lybas geýinmegiň mekruwh bolmandygy hakda netijä gelinýär. Hanefi mezhebine uýýan käbir kişileriň bolsa ony mekruwh hasaplandyklary aýdylýar. Olar ady tutulan hülläniň sowuk Ýemen ülkesinden getirilen alajaly, gara-gara zolakly gyrmyzy bir hülle bolandygyny aýtmak bilen,hadysy düşündirmäge synanyşýarlar. Gyrmyzy lybasyň gowy görülmeýändigine delil hökmünde olar Abdullah ibn Omaryň (r.a.) «Süneni Ebu Dawut» kitabynda ýerleşdirilen hadysy mysal getirýärler. Onuň manysy şeýledir: «Iki sany gyrmyzy köýnek, ýagny,bir hülle geýnen biri Allahyň Resulynyň (s.a.w.) ýanyna baryp, oňa salam berdi. Allahyň Resuly onuň salamyny almady». Ýöne bu hadys hakynda gürrüň edip, onuň geňdigi, käte-de gowşakdygy aýdylýandygy üçin, bu ýerde aýdylýan umumy garaýyş dogry bolsa-da, bu alymlaryň bu ýerdäki maksatlaryna delildigi aýdyň däldir. Sebäbi Allahyň Resulynyň (s.a.w.) buadamyň salamyny almazlygynyň sebäbiniň başga bolaýmagy hem mümkindir. Şundan soňra hanefi mezhebindäkileriň hemmesiniň şu pikirde däldigini aýdaýmak galdy.
5Müslimiň rowaýatynda bu hakda habar berleninden soňra: «Aýaklarynyň aklygy häzir hem gözümiň öňünde» diýlip taryp edilýär.
6Bu namaz mysapyr namazydyr. Müslimiň rowaýatynda: «Allahyň Resuly (s.a.w.) ileri geçip, öýle namazyny iki rekagat edip okatdy. Soňra ikindi namazyny iki rekagat edip okatdy. Soňra-da tä Medinä dolanýança, hemme namazlary iki rekagat edip okatdy» diýilýär.
7Bir rowaýatda: «Gysga naýzanyň arka tarapyndan zenan geçerdi», başga bir rowaýatda-da: «Arka tarapyndaneşek, köpek geçerdi-de, olara päsgel berilmezdi» diýen sözler bar. Hernäme-de bolsa, namaz okaýan adam bilen kyblasynyň arasyndan ynsanyň ýa-da haýwanyň geçmegi namazy bozup bilmez. 68-nji hadysda-da Ibn Apbasyň (r.a.) adyndan aýdylýan şuňa degişli bir rowaýat bar. 143, 249, 303 we 309-njy hadyslara-da seret.