498 Allahyň Resulynyň (s.a.w.) münberi we onuň taryhy
عَنْ سَهْلٍ بْنِ سَعْدٍ السَّاعِدِىَّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أنَّ رِجالاً ، وَقَدِ امْتَرَوْا فِي الْمِنْبَرِ مِمَّ عُودُهُ فَسَأَلُوهُ عَنْ ذَلِكَ ، فَقَالَ: وَاللَّهِ إِنِّي لأَعْرِفُ مِمَّا هُوَ ، وَلَقَدْ رَأَيْتُهُ أَوَّلَ يَوْمٍ وُضِعَ ، وَأَوَّلَ يَوْمٍ جَلَسَ عَلَيْهِ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَرْسَلَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِلَى فُلاَنَةَ - امْرَأَةٍ قَدْ سَمَّاهَا سَهْلٌ - ( مُرِي غُلاَمَكِ النَّجَّارَ أَنْ يَعْمَلَ لِي أَعْوَاداً ، أَجْلِسُ عَلَيْهِنَّ إِذَا كَلَّمْتُ النَّاسَ). فَأَمَرَتْهُ فَعَمِلَهَا مِنْ طَرْفَاءِ الْغَابَةِ ثُمَّ جَاءَ بِهَا ، فَأَرْسَلَتْ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَمَرَ بِهَا فَوُضِعَتْ هَاهُنَا ، ثُمَّ رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَّى عَلَيْهَا ، وَكَبَّرَ وَهْوَ عَلَيْهَا ، ثُمَّ رَكَعَ وَهْوَ عَلَيْهَا ، ثُمَّ نَزَلَ الْقَهْقَرَى فَسَجَدَ فِي أَصْلِ الْمِنْبَرِ ثُمَّ عَادَ ، فَلَمَّا فَرَغَ أَقْبَلَ عَلَى النَّاسِ فَقَالَ: (أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا صَنَعْتُ هَذَا لِتَأْتَمُّوا وَلِتَعَلَّمُوا صَلاَتِي ).
Bir gezek birnäçe kişi Pygamberimiziň (s.a.w.) münberiniň haýsy agaçdan ýasalandygy barada jedelleşdiler. Soňra olar bu barada Sehl ibn Sagtdan(Sagydydan)(r.a.) soranlarynda, ol şeýle diýipdir: «Men onuň nämeden ýasalandygyny örän gowy bilýän. Onuň ilkinji gezek ýerinde goýlangüni-de, Allahyň Resulynyň(s.a.w.) onuň üstüne çykyp ilkinji gezek oturan güni-de şol ýerdedim. Pygamberimiz (s.a.w.) ensar zenanlaryndan pylana (Sehl bu hatynyň adyny hem aýdypdyr): «Agaç ussaçylygyny edýän guluňa aýt. Goý, ol meniň üçin,adamlara ýüzlenenimde üstünde oturarym ýaly, tagtadan bir zat ýasasyn»diýdi. Ol aýal bu baradada guluna emr etdi. Guly hem Gabanyň ýylgynlaryndan ony ýasap, alyp geldi. Aýal muny Allahyň Resulyna(s.a.w) habar berdi. Pygamberimiziň (s.a.w.) emr etmegi bilen münberi, ine, şu ýere ýerleşdirdiler. Soňra Allahyň Resulynyň (s.a.w.) münberiň üstüne çykyp namaz okandygyny gördüm. Ol münberde duran ýerinden tekbir aldy,rukuwa gitdi. Soňra yza çekildi4 we münberiň düýbündäki ýere sejde etdi.Namaz okap bolanyndan soň, ol adamlara tarap öwrülip: «Adamlar! Bu gören zatlaryňyzy maňa uýarsyňyz we meniň namaz okaýşymy öwrenersiňiz diýip şeýtdim»diýdi»1
1Bu hadys247-nji hadysyň başga bir nusgasydyr. Buharynyň kitabynda bu nusga Hazm ibn Dinaryň ýolundan beýan edilipdir. Tabaranynyň Ebu Hazmyň adyndan beýan eden nusgasynda bolsa şol gün Allahyň Resulynyň (s.a.w) ilki bilen bir hutba okandygy, soňra namaz üçin kamat getirilip, tekbirini münberiň üstünde alandygy aýdylýar.
Münberi-şeribiň ýasalmagyndan ozal (şundan soňky hadysdanhem belli bolşy ýaly) Allahyň Resuly (s.a.w.) Metjidi-Şeribiň bir ýerinde goýlan töňňä çykyp hutba okardy. Soňra ýasalan münberi-şerif üç basgançaklydy. Soň bir gezek Mugawyýa (r.a) özi tarapyndan Medinäniň wälisi edilip bellenen Merwana bu münberi ortarasyndan söküp, özi üçin Şama ugratmagy emr etdi. Merwanhem, bu emre laýyklykda, ony sökdi. Ýöne tötänleýin ýagdaýda Gün tutulyp, gündiz ýyldyzlar görnüpdir. Merwan adamlaryň Günüň tutulmagyny öz eden işi bilen baglanyşdyrýandyklaryny görüp, eden işini düşündirmek üçin hutba çykyp: «Imanly kişileriň emiri bu münberi Şama ýollamagymy däl-de, beýgeltmegimi emr etdi» diýip, bir agaç ussasyny çagyryp, üç basgançagyň aşak tarapynaýene üç basgançak goşduryp, münberi öňki ýerinde gurdurypdyr. Beýle etmegini hem jemagatyň köpelmegi bilen düşündiripdir. Münberi-şerif hijriniň 654-nji ýylynda Metjidi-Nebewi ýangyna sezewar bolýança şol görnüşinde galdy. Ol ýananyndan soň, Ýemeniň meligi Muzaffar hijriniň 656-njy ýylynda täzeden bir münber ýasatdy. Şondan ýigrimi ýyl geçeninden soň, Müsüriň meligi Zahyr Baýbars şol münberden belent edip, özi tarapyndan bir münber ýasadypdyr. Hijriniň 820-nji ýylynda Müsüriň patyşasy Melik Mugaýat täze bir münber ugradypdyr. Ol şondan iki ýyl ozal Mekgä-de bir münber ugradypdy.
Bu hadysy-şerifden (247-nji hadysyň düşündirişlerine-de seret) iküç ädim ýöremegiň namazy bozmajakdygy we tälim bermek ýaly bir şerigat maslahaty üçin ymamyň özüne uýýanlardan biraz beýik ýerde durmagyna rugsat berilýändigi hakda höküm çykarylyşy ýaly, hutba okamak üçin münber ýasalmagynyň mustahapdygy hem görünýär. Sebäbi hutbaçy beýik ýerden has gowy görnüp, oturanlara onuň sözlerini aňlamak has aňsat bolýar. Münberiň kybla tarapa bakylanda mihrabyň sag tarapynda bolmagy-da mustahapdyr. Münber bolmasa, ymam bir beýik ýeri saýlar. Şonuň ýaly bir ýerhem ýok bolsa, sünnete eýerip, aýagyny ýerden üzjek bir agaç böleginiň üstüne çykmalydyr. Mysal üçin, münber ýasalmazyndan ozal Allahyň Resuly (s.a.w.) bir töňňäniň üstüne çykar eken. Metjit kiçi bolsa, namaz okajaklara ýer galdyrmajak derejede belent münber ýasamak mekruwhdyr.
Täze bir işiň başy tutulanda,şükür etmek niýeti bilen bolsa-da, pata bermek niýeti bilen bolsa-da, şol işe namaz bilen başlamagyň mustahapdygy-da şu hadysdan aňlanylýar.