538 Allahyň Resulynyň (s.a.w.) istiska dogasyndan soňra ýagan ýagmyryň beýany
عن أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ رَضِي الله َعَنْهُ: أَنَّ رَجُلاً دَخَلَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ مِنْ بَابٍ ،كَانَ وِجَاهَ الْمِنْبَرِ ، وَرَسُولُ اللَّهِ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَائِمٌ يَخْطُبُ ، فَاسْتَقْبَلَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَائِمًا ، فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ ، هَلَكَتِ الْمَوَاشِي ، وَانْقَطَعَتِ السُّبُلُ ، فَادْعُ اللَّهَ يُغِيثُنَا . قَالَ: فَرَفَعَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَدَيْهِ فَقَالَ: (اللَّهُمَّ اسْقِنَا ، اللَّهُمَّ اسْقِنَا ، اللَّهُمَّ اسْقِنَا). قَالَ أَنَسُ: وَلاَ وَاللَّهِ ، مَا نَرَى فِي السَّمَاءِ مِنْ سَحَابٍ ، وَلاَ قَزَعَةً ، وَلاَ شَيْئًا ، وَمَا بَيْنَنَا وَبَيْنَ سَلْعٍ مِنْ بَيْتٍ وَلاَ دَارٍ . قَالَ: فَطَلَعَتْ مِنْ وَرَائِهِ سَحَابَةٌ مِثْلُ التُّرْسِ ، فَلَمَّا تَوَسَّطَتْ السَّمَاءَ انْتَشَرَتْ ، ثُمَّ أَمْطَرَتْ ، قَالَ : وَاللَّهِ مَا رَأَيْنَا الشَّمْسَ سِتًّا ، ثُمَّ دَخَلَ رَجُلٌ مِنْ ذَلِكَ الْبَابِ فِي الْجُمُعَةِ الْمُقْبِلَةِ ، وَرَسُولُ اللَّهِ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَائِمٌ يَخْطُبُ ، فَاسْتَقْبَلَهُ قَائِمًا ، فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ ، هَلَكَتْ الأَمْوَالُ وَانْقَطَعَتْ السُّبُلُ ، فَادْعُ اللَّهَ يُمْسِكْهَا ، قَالَ: فَرَفَعَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَدَيْهِ ثُمَّ قَالَ: (اللَّهُمَّ حَوَالَيْنَا وَلاَ عَلَيْنَا ، اللَّهُمَّ عَلَى الآكَامِ وَالْجِبَالِ ، وَالآجَامِ وَالظِّرَابِ ، وَالأَوْدِيَةِ وَمَنَابِتِ الشَّجَرِ). قَالَ: فَانْقَطَعَتْ ، وَخَرَجْنَا نَمْشِي فِي الشَّمْسِ.
وَعَنْهُ رَضِي الله عَنْهُ فَرَفَعَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ رَفَعَ يدَيهِ ثُمَّ قالَ: (اللَّهُمَّ أغِثْنَا ، اللَّهُمَّ أغِثْنَا ، اللَّهُمَّ أَغِثْنَا).
Enes ibn Mälik (r.a.) şeýle diýipdir1: «Bir gezek juma gününde bir adam münberiň gabat garşysynda ýerleşýän gapydan metjide girdi. Şol wagt Allahyň Resuly (s.a.w.) hutba okap durdy. Ol Allahyň Resulynyň (s.a.w.) öňüne baryp durdy-da, dyzyny epmän, oňa ýüzlendi: «Ýa, Allahyň Resuly, biziň mallarymyz heläk boldy we ýola-da çykyp bilmeýäris. Allahdan bize ýamyr indermegini diläp bersene!». Allahyň Resuly (s.a.w.) ellerini ýokary galdyryp, doga etmäge başlady: «Ýa, Allah, bizi ýagmyrdan gandyr, ýa, Allah, bizi ýagmyrdan gandyr, ýa, Allah, bizi ýagmyrdan gandyr!»
Şol wagt asmanda buludyň hem, bulut parçasynyň hem, başga bir zadyň hem bolmandygyna Allahü tagaladan ant içýärin. Şonuň ýaly-da, biziň Sel dagy bilen aramyzda hiç hili desga ýa-da öý ýokdy.
Birden dagyň aňyrsyndan galkana meňzäp duran gara bulut ýokary göterildi. Ol Gök ýüzüniň ortarasyna geldi-de, çar töwerege ýaýrady. Soňra bolsa ýagyş ýagmaga başlady.
Şondan soňra tutuş alty günläp2Güne gözümiziň düşmändigine Allahü tagaladan ant içýärin. Indiki jumada Allahyň Resuly (s.a.w.) hutba okap durka, şol öňki gapydan bir adam3metjide girdi we onuň öňüne baryp, dik duran ýerinden: «Ýa, Allahyň Resuly, biziň emlägimiz harap boldy, ýollarymyzdan ýörär ýaly bolmady.4Ýagmyr ýagmasynyň arasy kesiler ýaly, Allaha doga etsene!» diýdi.
Allahyň Resuly (s.a.w.) ellerini ýokary galdyrdy-da: «Allahym! Ýagmyry üstümize däl-de, daş-töweregimize ýagdyr! Allahym! Ýagmyry depelere, daglara, baýyrlara, belentliklere, jülgelere we agaçlaryň ösüp oturan ýerlerine ýagdyr!»5diýip doga etdi.
Ýagşyň ýagmasy kesildi. Daşary çykamyzda, Gün şöhlesini saçyp durdy».6
1 Bu hadys Buharynyň kitabynyň köp ýerinde gaýtalanyp gelýär. Bu ýerde gürrüňi edilýän wakadan 505-nji hadysda-da söz açylypdy. Ol ýerde bu waka barada Enesiň (r.a) adyndan gürrüň beren, bu ýerde bolşy ýaly, Şerik ibn Abdullah däl-de, Yshak ibn Abdullah ibn Ebu Talhady.
2 Bu: «Bir hepde Gün ýüzüni görmedik» diýmegi aňladýar. Sebäbi istiska edilen juma gününden soňra yzygiderli ýagyş ýagyp, indiki juma güni okalan hutbada Medinäniň üstüne ýagyş ýagmazlygy barada dileg edilipdir. Bu bir hepdeläp ýagyş ýagandygyny görkezýär.
3Hadysy Enesiň (r.a) adyndan rowaýat eden Şerik ibn Abdullah şeýle bellik edipdir: «Enesden: «Ikinji hepde-de gelen adam öňki hepde-de gelen adammydy?» diýip soradym. Ol: «Bilmeýärin» diýip jogap berdi».
4 Bir hepde mundan öň suwsuzlyk zerarly sygyrlaryň, dowarlaryň heläk bolýandyklaryndan şikaýat edilen bolsa, bu ýerde ýagyşyň kän ýagmagy sebäpli,edil şonuň ýaly şikaýat edilýär. Çünki,ýene mallar öri meýdanlaryna çykmaýardylar, çykanlary-da ýagyşdan gizlenere ýer tapmaýardylar. Şonuň ýaly-da, bir hepde ozal ýollaryň ýapylmagyndan şikaýat edilipdi. Çünki,haýwanlar suw we otlar ýaly ot tapmansoňlar, olaryň adamlary sapara alyp gitmäge güýçleri ýokdy. Indi bolsa olar sillerden geçip bilmeýärdiler.
5 Allahyň Resulynyň (s.a.w) şunuň ýaly doga etmeginden,zyýany aradan aýyrmak üçin edilen doganyň Allah töwekgellik etmäge gapma-garşy däldigi hakdakymany gelip çykýar. Bu ýerde Allahyň Resulynyň (s.a.w) doga ediş edebi-de göze ilýär. Ol ýagyşyň düýbünden kesilmegi barada doga etmeýär. Sebäbi ýagyş ýagmagyna bolan mätäçligiň doly aradan aýrylmadyk bolmagy mümkin.
6 Bu hadysy-şerifden juma namazy okalýarka, aýratyn bir istiska namazyny okamagyň zerur däldiginiň, istiska dogasynyň juma namazynyň hutbasynyň içinde edilýän doganyň düzümine girizilip bilinjekdiginiň aňlanyşy ýaly, tahwili-ridä bilen istikbäli-kyblanyň (kybla tarapa bakmagyň) hem istiska dogasynyň şerti däldigi aýan bolýar. Şonuň ýaly-da, bu hadys istiskanyň namazsyz edilip, onuň diňe dogadan we istigfardan ybaratdygy bilen ylalaşyp, jemagat bilen istiska namazyny okamagy sünnet hasaplamaýan Ebu Hanife üçinhem delil bolup biler.
Allahyň Resulynyň (s.a.w) huzurynda şunça sahabanyňbar wagty, olaryň hiç biriniň istiska etmegini haýyş edip Allahyň Resulyna (s.a.w.) ýüz tutman, şunuň ýaly haýyş bilen keseden gelen bir çarwa arabyň ýüz tutmagynyň hikmeti babatda aýdylanda bolsa, bu sahaba hezretleriniň doly tabynlygy özlerine şygar edinip, ilki bolup sorag bermezligi we haýyş bilen ýüz tutmazlygy edepliligiň zerur şerti hasaplamaklary bilen baglanyşyklydy. Enesiň (r.a): «Çölde ýaşaýan bir adamyň gelip, Allahyň Resulyndan (s.a.w) ony-muny soramagy örän göwnümize ýakardy» diýmegi-de bu aýdanymyzy tassyklaýar.